In de loop van het bijna voorbije jaar heb ik hier geschreven over de inzet om het dorpsschooltje in Kats te behouden. Dat schooltje behoorde sinds decennia tot de allerbeste kleine scholen van Zeeland, liep voorop in onderwijs vernieuwingen en was het kloppend hart voor en van de gemeenschap. Door anonieme schoolbestuurders (ze konden, uitgenodigd voor een vergadering met ouders/inwoners de schoolniet eens vinden in dit dorp met zes straatjes) en een onbekwame want inmiddels weggestuurde manager, werd de school binnen twee jaar naar de afgrond geleid. Ouders hebben hun kinderen van school gehaald en brengen hen nu elders, zeven kilometer verderop.
We willen onze school niet alleen terug, kwalitatief verbeteren maar ook onderwijskundig en maatschappelijk voorop lopen. We hebben, in samenspraak met de gemeente Amsterdam, een plan ontwikkeld. Door de anonieme schoolbestuurders en het gemeentebestuur worden er de schouders over op gehaald… ach, Kats… daar zijn toch geen kinderen… Ze verwijzen daarbij naar statistieken en een rapport van een commercieel onderwijskundig adviesbureau: “Kats heeft geen toekomst… het is krimp… dus weg er mee…”
Ik kreeg een aardig bericht van een bevriende wethouder in Terneuzen, Cees Liefting. Hij stelde dat we vooruit moeten kijken en nieuwe paden moeten inslaan. Dat ben ik met hem eens maar kom tot andere inzichten.. zie hier onze brief wisseling:
Hallo Jan,
Het lijkt net alsof je niet eerder door Zeeuws Vlaanderen gelopen hebt maar niets is minder waar. Ik weet nog dat ik je bij het prille begin van jouw tocht vanuit Axel naar Zaamslag ben gelopen waarna de veel te vroeg overleden Jan Jonkman aansloot en vervolgens langs de Reuzenhoekse dijk richting Terneuzen waar jij Jan Lonink ontmoet hebt…
Jan Jonkman liet zijn schooltje zien, de Irisschool, en het polderschooltje op Reuzenhoek. Jullie zijn nog stil blijven staan bij het geïmproviseerde monument waar twee jonge voetballers, waaronder een neef van Jan, tegen een boom waren gereden en daarbij omgekomen zijn.
Inmiddels zijn de twee schooltjes er niet meer, zij zijn opgegaan in een mooie school in Othene. Langs de Reuzenhoekse dijk is een fietspad aangelegd om deze weg veilig te maken voor fietsende basisscholieren. Ik vind het een goede ontwikkeling, ook Jan Jonkman was daar als onderwijsman stevig pleitbezorger van. We hebben inmiddels meer schooltjes samengebracht en daarmee gereageerd op de ontwikkelingen die op ons afkomen. De kinderen op de school vinden het een geweldige school! Eigenlijk zou ik deze ontwikkelingen je graag willen laten zien.
Ik kijk wat meewarig naar jouw inspanningen om het schooltje in Kats te behouden. Ik krijg een beetje het “langs het tuinpad van mijn vader” gevoel, als de voorzitter van de PvdA daar actie voor komt voeren. Geen vooruitgang, terug kieken! Ik zie Jacob Bruintjes in Borger Odoorn stappen zetten om zaken samen te voegen. Hij spreekt over de groep 1234, die samen zijn gevoegd, de groep Joep, die bestaat uit 1 leerling (die Joep heet) en dan de groep waar de resterende klassen 7 en 8 zitten. Goed dat voor dat soort situaties alternatieven komen, goed voor de kinderen, goed voor het onderwijs en voor de mensen die les geven.
Dat zijn moeilijke processen waar ik graag steun aan zal willen blijven geven. Er is veel veranderd en er gaat nog heel veel veranderen in de samenleving. Terug kijken is goed, daar kun je lering uit trekken, terug gaan is een onbegaanbaar en niet meer bestaanbaar (tuin)pad. Wat mij betreft gaan we vooruit en sturen we op ontwikkelingen met toekomstperspectief.
Heel veel goede dagen toegewenst en ik vergezel je graag op een deel van je wandeling door zvl in het nieuwe jaar.
Groet,
Cees
Beste Cees,
Heel hartelijk dank voor je bericht!
Natuurlijk heb ik al door Zeeuws Vlaanderen gelopen, de Zak van Zuid Beveland en een deel van Walcheren.
Vooral het stuk door Zeeuws Vlaanderen is de inspiratiebron geweest voor de huidige tocht; het eerste deel zie ik als een prelude.
De herinneringen aan onze wandeling (jouw uiteenzetting over de gevolgen van de krimp op de woningmarkt) en het gesprek met de dominee in Zaamslag in het schooltje van Jan, zal ik niet licht vergeten. Zes weken later was er de tragedie met de postbode in de nacht van Koninginnedag… Over die jongens ging dat gesprek, toen, herinner je nog?
De inzet voor het schooltje in Kats lijkt verloren moeite, met de rapporten van RPCZ, Scoop en de bezuinigingsopdrachten vanuit den Haag ten aanzien van het onderwijs… ik ken ze allemaal en als je niet beter wist zou je kunnen zeggen… ach, die jongens willen alleen maar vasthouden aan een voorbije tijd.
Het ligt eigenlijk iets anders: juist de ervaringen van de voorbije twee jaar hebben me veel geleerd, niet in het minst over de verhouding tussen stad en platteland, over de tweedeling in de samenleving tussen de mensen die lokaal, regionaal gebonden zijn en blijven en anderen die deel uit maken van de internationale, wereldomvattende dynamiek. Dorette Corbey heeft daar in een artikel voor de internationale spectator mooie termen voor gevonden: de gewortelden en de gevleugelden
Tegen deze achtergrond hebben we de voorbije jaren ook het gesputter en gepruttel kunnen waarnemen de Europese Unie/ Brussel. Het is een dynamiek die zich boven ieders hoofd afspeelt en waarop ook niemand enige invloed heeft, zelfs niet de individuele mensen die er om de tafel (Europese raad) zitten. Er is vanaf het begin van de Europese Unie (ooit gestart met handtekeningen onder een wit vel papier; zie de studie van Luuk van Middelaar) een macht ontstaan die (wat je er ook van denkt) een eigen tempo en richting kiest. De vraag is waar de tegenmacht is om de zaak in balans te houden. Ik kom daar zo op terug.
Over het onderwijs valt veel te zeggen; een ding is zeker de enorme schaalvergroting in het onderwijs op alle niveaus, gevoegd bij de verzelfstandiging heeft een dynamiek teweeg gebracht die voor een aantal mensen veel geld heeft opgeleverd maar voor veel leerlingen slecht of geen onderwijs. Op mijn hele tocht, vanaf Goes tot in Maastricht, van Maastricht tot in Workum en vandaar weer tot nu toe ben ik jongeren tegen gekomen met allemaal hetzelfde verhaal: het kost veel geld, het leren is saai; je leert niks; je zit maar achter de computer en de schoolorganisatie deugt niet. Los van die klachten is er nog iets anders; niet alle kinderen zijn gebaat bij grote anonieme scholen/gemeenschappen.
Het schooltje in Kats behoorde tot de allerbeste van de kleine scholen in Zeeland. Het dorp wordt gekenmerkt door de traditie van solidariteit en openheid. NOBEGO, de financieel en onderwijskundig kapot geleide organisatie voor openbaar onderwijs hier en in Goes, heeft aangestuurd op het sluiten van de dorpsschool en heeft, op basis van het commerciële adviesbureau RPCZ, ingezet op uiteindelijk een school voor Noord Beveland. Dat is het goed recht van NOBEGO. Je kunt kiezen voor dat model, voor die samenleving… saneer de gemeenschap, saneer primaire voorzieningen, saneer de menselijke maat…
Maar dan vertegen we te makkelijk de mensen die niet mee kunnen in die grote, uiteindelijk wereldomvattende dynamiek. Dan vergeten we het overgrote deel van de mensen die wijk, lokaal of regionaal gebonden zijn en blijven; we vergeten ook de balans van macht en tegenmacht. Bovendien is Nederland een piepklein land maar is er een afstand tussen stad en platteland… je zou kunnen zeggen een waterscheiding. Wat het onderwijs betreft, tegen het licht van die afstand tussen stad en dorp, wetende dat ook in de steden, nogal wat kleine kinderen en hun ouders zich verliezen in de dynamiek van de stad, bedacht ik het plan voor de school van Kats en Lodewijk Asscher die het dossier ook nu nog, in zijn nieuwe rol op de voet volgt, is geporteerd van het idee om met een eenvoudige gedachte goed te doen. Het is opgepikt door de provincie Groningen, Zuid Limburg, Noord Holland Noord en de andere grote steden. En Zeeland? We laten ons leiden door ‘de bestuurskundige’ Ed Dhondt (en co.) die directe commerciële belangen behartigt van BMC. Dat is de werkelijke dood in de pot… die idiote aandacht voor die veelal door eigen commercieel gedreven belangen van ‘deskundigen’.
Mijn voettocht beoogt een ander perspectief. En ik kijk niet achterom om mijn voorbeelden te kiezen; aansluitend op mijn eerdere tocht heb ik een geweldig idee voor de economische dynamiek van Zeeuws Vlaanderen, aansluitend op de ontwikkelingen waarmee jullie al bezig zijn. Ik heb onderweg er bedrijven voor bezocht die dat mede met ons zouden kunnen uitwerken. Laten we, de drie Zeeuws Vlaamse afdelingen, met een voorstel komen om de verbinding te leggen tussen ‘de gewortelden’ en ‘de gevleugelden’… een plan waarmee de toekomst van Zeeuws Vlaanderen weer een beetje op weg geholpen wordt en wat als voorbeeld kan dienen voor de regionale plannen voor de arbeid die we op 2 februari, de slotdag van de voettocht, in Kats gaan voorstellen aan Hans Spekman, aan Lodewijk Asscher en Diederik Samsom. En tegen die achtergrond gaan we ook een beetje actie voeren voor het schooltje in Kats, niet om Kats maar omdat het symbool staat voor een nieuwe balans van macht en tegenmacht, voor een eigen sociaal democratisch profiel, actief en, misschien, een beetje eigenzinnig Rood. Ik denk dat Jan Jonkman er wel lol in zou hebben, en jij Cees, ook vast. Van jou leer ik over de bestuurlijke mogelijkheden en onmogelijkheden… maar samen, onder ons, morgen we dromen en vergezichten zoeken. Daarom loop ik nog even verder, de komende weken en hoop dat je een stukje mee op loopt. En wat het regionale plan voor de arbeid in Zeeuws Vlaanderen betreft, dezer dagen steek ik met de boot van Vlissingen naar Breskens over… we zouden vrijdagmiddag uit drie afdelingen bij elkaar kunnen komen en kan ik mijn gekke idee aan jullie voorleggen.. dan kunnen we het verbeteren en zo voorts… Spreken we af, hoe laat en waar?
Hartelijke groeten van Jan