Door het overlijden van een van mijn naaste familieleden, is er een vertraging opgelopen bij het verwerken van de verslagen van de voettocht van Mook, via Nijmegen naar Arnhem. De komende dagen, in aanloop naar de nieuwe etappe donderdag as., volgen nu alsnog drie stukjes… Zie hier:
Nijmegen.- Wie uit het treintje van Veolia stapt, op het station Mook-Molenheide wordt overvallen door stilte, en in zekere zin ook door tragische verhalen.. Hier, in deze omgeving, van bos, van heuvels en heide, verloren op 14 april 1574 tijdens de Tachtigjarige Oorlog drieduizend mannen het leven. Onder die drieduizend mannen, twee broers van Willem van Oranje, Lodewijk en Hendrik van Nassau. De Mookerhei was vaker het toneel voor een slagveld; de laatste maal aan het einde van de Tweede Wereldoorlog….
I.
Vanaf het station leidt een pad een heuvel op, naar een bosrand. Van daar wandel ik een natuurgebied in, de Mookerheide. Heide zie ik niet, wel bossen en heuvels, gevormd door afzettingen van ijs en Maaswater, duizenden jaren geleden. Het landschap, met de beboste heuvels en vergezichten verschillen zo van het vlakke Zeeuwse land waarop ik uitkijk vanuit mijn werkkamer. Het is, waarachtig, een andere wereld.
Tijdens het wandelen zijn er talloze gedachten die zich opdringen. De Mookerheide is nu een natuurreservaat in bezit van de vereniging Natuurmonumenten… Betekent dit dat hier nooit meer iets verandert? Zal hier nooit meer, zoals tijdens de Tweede Wereldoorlog, een veldslag worden uitgevochten? Is oorlog door de Europese samenwerking ondenkbaar geworden? Mijn vader heeft me altijd voor gehouden dat ook voor hem oorlog ondenkbaar was. En toch gebeurde het, en stond hij op zijn 14e verjaardag, de 14e mei 1940, met zijn vader, mijn opa, op het dak van hun huis aan de Delfgauwseweg in Delft te kijken naar het brandende Rotterdam. Het ondenkbare gebeurde. Onze welvaart lijkt onaantastbaar. Is dat wel zo?
Op aanwijzing van twee ruiters vind ik de verharde weg naar Groesbeek. Even later bereik ik de grens van Limburg naar Gelderland en vervolg in de richting van Groesbeek. Een mevrouw vertelt me, in de hoofdstraat, dat de passage van de Vierdaagse in Groesbeek een niet te missen evenement is. Het feest begint al kort na zonsopgang…. Haar echtgenoot, bekent ze, wil er niets van weten. “Maar ja,” zegt ze, “Mijn man, dat is toch een stomme boer.” Ik onderdruk een glimlach.
De lange rechte weg van Groesbeek naar Nijmegen leidt door bossen waarin een instelling is gevestigd voor gehandicapte jongeren en er wordt een reusachtig chique ‘zorghotel’ gebouwd in het groen. Terwijl ik verder loop blijft de naam van Pluryn in mijn hoofd hangen. Er is iets raars mee aan de hand, al weet ik niet wat. Op mijn eerste wandeling passeerde ik Emergis, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Daar worden werknemers tegen elkaar opgezet om onderling ‘te concurreren’ om zo doelmatige en efficiënte zorg te verzekeren. Het gevolg hiervan is, vertelden mij werknemers en patiënten dat zorg en aandacht voor patiënten is niet langer het motief van de instelling is, maar overleven ten kostte van een ander. Op de een of andere manier roept de passage van Pluryn ook zulke beelden bij me op.
Via het internet is het eenvoudig om gegevens over Pluryn te achterhalen. Sinds 1 januari is de organisatie gefuseerd met de ‘Hoenderloo-groep’. “ Door de fusie ( ik citeer) “ontstaat een sterke organisatie die de groep jongeren met een multi-problematiek betere kansen op een toekomst biedt. De Pluryn Hoenderloo groep creëert één voorportaal voor jongeren met gedragsproblemen.” De fusie, “op basis van gelijkwaardigheid” betekent dat “de afzonderlijke merken Hoenderloo Groep en Pluryn hun eigen identiteit behouden en als zodanig herkenbaar blijven in de markt”. De organisatie wordt geleid door een Raad van Bestuur van drie leden, drie mannen, en gecontroleerd door een Raad van Toezicht onder leiding van VVD prominent Minze Beuving, voorzitter van de Raad van Hoofdcommissarissen.
Ik ben benieuwd naar situatie van jongeren en ouderen in die instellingen, en naar de situatie van werknemers van deze ‘groep’, met hun merken in de markt. Een vriend die als bestuurder en toezichthouder jarenlange ervaring heeft in publieke organisaties, vertelde me dat de beloning van bestuurders en managers de wezenlijke motor achter dit soort processen zijn. Op mijn vraag of deze ontwikkeling nog te keren valt, was zijn antwoord eenvoudig: nee.
Nu nader ik de stadsgrens van Nijmegen, de stad van Herman ‘Stuuf’ Wiardi Beckman. Dit voorjaar publiceerde de WBS, het wetenschappelijk bureau van de sociaal-democratie, ‘Onszelf blijven’, een boek waarin het leven en werk van Wiardi Beckman opnieuw onder de aandacht werd gebracht. Ik kan het een ieder aanbevelen; het biedt een meer dan goede toetssteen voor wie op zoek is naar de kern van de soicaal-democratie.